Ngọc Huyền sinh ngày 28 tháng 6 năm 1970 tại Sài Gòn với tên thật là Vũ Hà Ngọc Huyền. Song thân cô là người miền bắc di cư vào Nam năm 1954. Thân phụ cô là kiến trúc sư góc Hà Nội, và thân mẫu cô theo nghề buôn bán nguyên quán ở Hà Tây. Ngọc Huyền chính thức bước vào nghề rất sớm, cô bước lên sân khấu từ khi cô 14 tuổi trong vở Tấm Cám. Do ảnh hưởng từ bố mẹ và người bác gái đều là những người yêu thích bộ môn cải lương. Những vở tuồn cải lương được nghe trong gia đình đã sớm thắm vào đầu ốc non nớt của Ngọc Huyền để cô đã sớm cất tiếng hát theo những nghệ sĩ nỗi tiếng.
Mẹ của Ngọc Huyền rất mê xem hát cải lương tuồng cổ nên mỗi khi bà đến xem các đoàn hát Minh Tơ, Huỳnh Long, bà cho Ngọc Huyền đi theo. Nữ nghệ sĩ Bạch Lê thường dẫn Ngọc Huyền đứng bên cánh gà coi hát và thỉnh thoảng dạy cho Ngọc Huyền hát vài bài ca Hồ Quảng.
Năm cô 11 tuổi, nữ nghệ sĩ Bạch Mai giới thiệu cô vào học ca với thầy nhạc sĩ Út Trong. Cô tiến bộ rất nhanh, nỗi danh trong các buỗi sinh hoạt văn nghệ của trường và trong quận nên đoàn hát Thanh Nga mời Ngọc Huyền cộng tác. Năm 1985, Ngọc Huyền hát trên sân khấu Thanh Nga vở tuồng đầu tiên là tuồng Những đêm trăn trở, Ngọc Huyền thế vai cho cô đào chánh Mỹ Tiên khi cô nầy rời đoàn.
Từ năm 1985 đến năm 1989, Ngọc Huyền được bà Phùng Há dạy cho cách hát tuồng Tàu qua các vở tuồng như Phụng Nghi Ðình, Trường Hận, Dương Quí Phi – An Lộc Sơn, cô lại được các nghệ sĩ Thanh Bạch - Bạch Lê, Bữu Truyện – Thanh Thế, Bạch Mai dạy cho cô hát Hồ Quảng khi cô gia nhập đoàn cải lương tuồng cổ Huỳnh Long. Khi cô hát trên sân khấu Minh Tơ, Ngọc Huyền thụ huấn nơi nghệ sĩ Thanh Tòng để diễn các vai ý Lan Phu Nhơn, Thượng Dương Hoàng Hậu, Dương Gia Tướng
Nữ nghệ sĩ Ngọc Huyền đã được nhiều bậc thầy truyền dạy nghề hát, nên cô diễn thành công nhiều loại tuồng, từ các tuồng cổ, hồ quảng đến các vở ca kịch xã hội hiện đại. Ngọc Huyền đã được huy chương vàng giải Trân Hữu Trang năm 1991, là diễn viên được ưa thích nhất trong những năm 1991, 1992, 1993. Ngọc Huyền và Kim Tử Long là diễn viên đẹp đôi nhất trong nhiều năm liền.
Ngọc Huyền đẹp trên sân khấu nhờ nơi má lún đồng tiền. Cái đẹp của nụ đồng tiền của Ngọc Huyền tạo ra một nụ cười đầy nữ tính, đôi lúc còn tạo ra được hiệu quả thẩm mỹ bất ngờ. Trong tuồng “Bụi Mờ ải nhạn”, ở Nhạn Môn Quan, Chiêu Quân-Ngọc Huyền được chở đi cống Hồ. Cả triều Hán và triều Hồ, cả một thời khốc liệt giao tranh chỉ để mua một nụ cười mỹ nữ. Nụ cười và sắc đẹp khuynh nước khuynh thành của nàng như là một báu vật mà người ta tử chiến với nhau, quyết chiếm hữu nó cho bằng được.
Ngọc Huyền được phong là nghệ sĩ ưu tú thì cô theo chồng bỏ cuộc chơi. Trên đất Hoa Kỳ, được sự thương yêu của chồng, được mẹ chồng tạo cho điều kiện để diễn tuồng trên sân khấu như để bù đấp cho nỗi đam mê đã bị mất mát của nàng, nhưng Ngọc Huyền không còn có được những người bạn diễn ăn ý như ngày trước.
Thỉnh thoảng gặp lại bạn diễn cũ từ Việt Nam qua, Ngọc Huyền không bao giờ để lỡ mất cơ hội được cùng bạn diễn diễn lại những vai tuồng đẹp nhất của một thời vàng son trên sân khấu. Ngọc Huyền chuyễn sang lĩnh vực ca tân nhạc, ca tân cổ giao duyên và thực hiện trên DVD những trích đoạn hồ quảng Tứ đại Mỹ Nhân, Ngọc Huyền cũng đạt được sự yêu mến của khán thính giả hải ngoại